Płyny to popularny przedmiot badań naukowych i laboratoryjnych. Kluczową rolę w dokładności wykonywanej analizy odgrywa ilość płynów. Początkowo do przenoszenia objętości wykorzystywano pipety, poprzez które badacz zaciągał pewną ilość substancji ustami. Ponieważ z czasem metoda ta została uznana za niebezpieczną dla zdrowia i życia, pipetowania ustami zakazano w niektórych krajach. Zastąpiły je mechaniczne lub elektroniczne przyrządy, takie jak pipety, biurety czy dilutory, które trwale wyeliminowały ryzyko związane z absorpcją czynników szkodliwych przez badacza.

Właśnie pipety, a konkretnie pipety tłokowe, stały się przedmiotem zainteresowana autora publikacji pt. „Sprawdzanie i wzorcowanie pipet tłokowych o stałej i zmiennej objętości metodą grawimetryczną” dr. Sławomira Janasa.

Jak działa pipeta tłokowa i jakie są rodzaje pipet tłokowych?

Na początku swojej pracy autor opisuje mechanizm działania pipety tłokowej: nacisk (ręczny lub automatyczny) na tłok wypycha ciecz z otworu pipety w celu dozowania. Następnie wymienia rodzaje pipet tłokowych. Kryteriów podziału tych przyrządów jest kilka. Badacz wyróżnia pipety, po pierwsze, o stałej objętości i zmiennej objętości. Pipety o stałej objętości umożliwiają dozowanie jedynie określonej dawki cieczy bez możliwości regulacji jej ilości, z kolei pipety o zmiennej objętości pozwalają na regulowanie dozowanej objętości w zakresie przewidzianym przez producenta. 

Inny podział pipet opiera się na sposobie pobierania cieczy do wnętrza pipety (pipeta typu A i typu D). Możliwe jest zassanie dozy cieczy tak, że ciecz zostaje odseparowana od tłoka pipety poprzez tak zwaną „poduszkę powietrzną”, której objętość można nazwać strefą martwą powietrza pipety (pipeta typu A). W pipecie drugiego rodzaju zassana ciecz ma bezpośredni kontakt z tłokiem pipety, co ogranicza problem niedokładności wynikający z istnienia „poduszki powietrznej” (pipeta typu D).

Ponadto istnieją pipety jednokanałowe i wielokanałowe, a także pipety obsługiwane ręcznie i pipety półautomatyczne sterowane elektroniczne.

Na czym polega metoda grawimetryczna sprawdzania i wzorcowania pipet tłokowych?

W tym procesie metodą grawimetryczną jest rejestrowana masa wydalonej cieczy, co wymaga dokonania konwersji wyników ważenia na objętość. W tym celu należy wybrać jedną z dwu metod. Pierwsza metoda bazuje na ogólnym wzorze pozwalającym wyliczyć objętość cieczy z uwzględnieniem takich czynników jak: efekt parowania cieczy w cyklu, gęstość powietrza atmosferycznego, gęstość wzorca masy, gęstość wody, współczynnik rozszerzalności cieplnej pipety, temperatura badania.   

Druga metoda jest prostsza, ponieważ wszystkie te czynniki zostały uwzględnione w tak zwanym wskaźniku korygującym Z. Konwersja masy cieczy do objętości polega na zastosowaniu odpowiedniej wartości wskaźnika, w jakim jest prowadzone badanie (ta wartość już uwzględnia gęstość wody, ciśnienia atmosferycznego i temperatury).

Wszystkie wspomniane tu wzory i wartości zostały uwzględnione w publikacji dr. Sławomira Janasa pt. „Sprawdzanie i wzorcowanie pipet tłokowych o stałej i zmiennej objętości metodą grawimetryczną”.

Zagadnienie poruszone w publikacji dotyczy takich produktów RADWAG jak:

• automat do kalibracji pipet wielokanałowych AP-12.1.5Y
• mikrowaga MYA 21.5Y.P
• mikrowaga XA 6/21.5Y.M.A.P
• waga analityczna XA 82/220.5Y.A
• waga analityczna XA 82/220.5Y
• stanowisko do kalibracji pipet SDKP
• pipeta automatyczna 0,5 μl ÷ 10 μl

Zachęcamy do lektury.

Jeżeli masz pytania związane z pipetami tłokowymi, metodą grawimetryczną i samą publikacją, nie wahaj się – napisz do nas!